Bakım - onarım işlerinde iş sağlığı ve iş güvenliği

Bakım :Bir işletmedeki kurulu makine,tezgah ve tesislerin daha uzun sürelerle,arızasız çalışmasını sağlamak ve kurulu düzenin çalışmasını aralıksız olarak sürdürebilmesi için yapılan işleme bakım denir..Beklenmedik arızalar sebebi ile üretimin durmaması,istenmeyen tehlikeli durumların ortaya çıkmaması,kazalara, yaralanmalara, malzeme hasarlarına,zaman kaybına sebep olmaması için yapılan planlı ve düzenli çalışmalardır.

İş kazaları istatistikleri incelendiğinde makinalardan meydana gelen iş kazaları üçüncü sıradadır.Kazalardan meydana gelen ölümler ve maluliyetler incelendiğinde mekanik sebeplerin dördüncü sırada olduğu,daimi kısmi maluliyet kazalarına göre ise makine kazalarının birinci sırayı aldığı görülmektedir.

• 1-Plansız Bakım (tamirat)  :Arıza veya sorun çıktıkça yapılan bakımdır.Bu nedenle onarım sırasında üretim kaybı fazla olur. En yüksek maliyetli bakımdır.Geç fark edilirse arızalı parça daha büyük sorunlara sebep olabilir.Yedek parça stoku bulundurularak etkisi azaltılabilir. Bu yöntemde ani durumlarda bakım yapıldığından gerekli malzemeler temin edilememekte,uygun olmayan malzeme ile çalışma zorunluluğu ortaya çıkabilmekte ve bu nedenlerden kazalara yol açabilmektedir

• 2-Planlı bakım:
• Periyodik Bakım (Koruyucu Bakım)
• Kestirimci Bakım (Uyarıcı Bakım)
• Proaktif Bakım (Önleyici Bakım)  olarak üç grupta incelenir.

• a-Periyodik Bakım (Koruyucu Bakım): Bu bakım yönteminde, önceden belirlenen bir zaman periyodunda makine parçalarının bakım ve onarımları yapılmaktadır. Düzenli olarak makine üzerindeki bütün donanımlar gözden geçirilmekte ve tespit edilen arızalar giderilmektedir.Bu yöntemde arızanın çıkması beklenmez. Sisteme daha önceden periyodik olarak yapılan bakım neticesinde olası arızaların önüne geçilir.
• b-Kestirimci Bakım (Uyarıcı Bakım): En yüksek verimi almak ve bakımdan kaynaklanan üretim kayıplarını en aza indirmek için kullanılan yöntemdir. Bu uygulamada bakım maliyetlerinde çok önemli azalmalar sağlanmıştır.Bu bakımdaki amaç sistemdeki araçları durdurmadan durumları hakkında veriler almak ve bu verilerin zaman içerisindeki değişimini incelemektir.
• c-Proaktif Bakım (Önleyici Bakım):Son yıllarda kullanılmaya başlayan yeni bir bakım yöntemidir. Proaktif bakımda amaç makinaların arızalarını ortaya çıkarmak değil, başlangıçta arızanın ortaya çıkmasını önlemektir.Kulanılan cihazda kök nedenlerin kontrol altında tutulması ve böylece sorunların önlenmesi ilkesine dayanır.Bu yöntemde bakım öncesi ve sonrasında kaydedilen veriler ve yapılan analizler ile bakım sonucu izlenir.

Her türlü bakım – onarım, sökme – takma vb işlerde çalışanların uyması ve uygulaması gereken prosedür ve talimatların olması gerekir.

Ör:

Sıcak İş İzin prosedürü

Kısıtlı alanlarda çalışma prosedürü

Forklift  bakım prosedürü Prosedürlerin içinde;

Her uygulama için ayrı bir talimat olması gerekir.

Talimatlar;

Kullanma

Müdahale

Bakım – Onarım, montaj – demontaj

vb. Şeklinde olmalıdır. (ayrıntıları derste tartışılacaktır.)

Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bir şey depo edilmeyecektir. Bu yerlere girilmesini sağlayacak kapılar her zaman kilitli bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.

Atölye içinde veya işçilerin erişebileceği yerlerde bulunan tevzi tabloları, panoları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içine konulacak veya bunların tabanı, elektrik akımı geçirmeyen malzeme ile kaplanmış olacaktır.

Bakım ve onarım nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin çıkarılması gerektiğinde, bu kısımlar paravana veya koruyucularla korunacaktır.

Yeraltı kablolarında yapılacak bir işlemde, cereyan kesilmesinden hemen sonra kapasitif boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri

Topraklanacak kısa devre edilecektir.

Kısa devre ve topraklama işlemi, çalışma yerinin en yakın kısımları üzerinde ve bu yerin her iki ucunda yapılacaktır. Yeniden gerilim altına girme tehlikesini önlemek için, gerilim vermeye elverişli bulunan bütün ayırıcılar açık durumda kilitlenmiş olacaktır.

Üzerinde çalışma yapılacak elektrik tesisatının besleme kaynaklarından ayrılması ve topraklanması gerekir.

Bu gibi yerlere gerilim veren devre kesicileri açık durumda kilitlenmedikçe veya çalışılan yere gerilim verilmesi başka bir yolla kesin olarak önlenmedikçe çalışma yapılamaz.