Türkiye’de iş kazaları ve meslek hastalıkları hâlâ birçok sektörün en büyük riski olmaya devam ederken, iş güvenliği uzmanı ihtiyacına duyulan talep her yıl artıyor. İşyerlerinde risklerin erken tespiti, çalışan sağlığının korunması ve yasal zorunlulukların doğru şekilde uygulanması için bu meslek artık yalnızca bir gereklilik değil; aynı zamanda kritik bir uzmanlık alanı haline geldi.
Son yıllarda hem kamu hem özel sektör tarafında yapılan denetimlerin artması, pek çok işletmenin iş güvenliği süreçlerini profesyonel uzmanlarla yönetme ihtiyacını doğurdu. Bu da iş güvenliği uzmanlığını, istihdam fırsatları geniş, uzun vadede stabil ve değerli bir meslek haline getiriyor. Kariyerine yön vermek isteyen kişiler için ise bu alan, hem güçlü istihdam yapısı hem de gelişime açık olmasıyla oldukça cazip bir seçenek sunuyor.
İş sağlığı ve güvenliği alanına adım atmak isteyen biri olarak siz de muhtemelen şu soruya net bir cevap arıyorsunuz:
“İş güvenliği uzmanı nasıl olunur ve süreç nasıl işler?”
İşte bu içerik, tam olarak bu sorunun tüm adımlarını açık, anlaşılır ve güncel bilgilerle anlatmak için hazırlandı.
İş güvenliği uzmanı, işyerlerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için riskleri analiz eden, önleyici tedbirleri planlayan ve işveren ile çalışanlar arasında güvenlik kültürünün oluşmasını sağlayan profesyoneldir. Türkiye’de bu meslek, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile tanımlanmış ve yetkilendirilmiştir.
Bir iş güvenliği uzmanının temel amacı, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını meydana gelmeden önce tespit etmek ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlamaktır. Bu yönüyle çalışma hayatının neredeyse her sektöründe aktif görev alırlar; üretim tesislerinden inşaat projelerine, OSGB’lerden kamu kurumlarına kadar geniş bir çalışma yelpazesi bulunur.
İşyerindeki tehlikeleri ve riskleri belirlemek
Risk değerlendirmesi çalışmalarını yürütmek
Acil durum planlarının hazırlanmasına katkı sağlamak
Çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini vermek
İş ekipmanlarının güvenli kullanımı için gerekli kontrolleri yapmak
İş kazalarını incelemek, kök neden analizi yapmak ve tekrarını önleyecek tedbirleri belirlemek
Mevzuat değişikliklerini takip ederek işvereni bilgilendirmek
İşyerinin “uygulamada güvenli bir ortam” olmasını sağlamak
Türkiye’de iş güvenliği uzmanları üç sınıfa ayrılır:
C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı mesleğe başlama seviyesi olarak bilinir. Düşük ve orta tehlikeli işyerlerinde görev alabilirler.
B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı, orta tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde görev alabilir. Tecrübe ve sınav süreci sonrasında C’den yükseltilir.
A sınıfı iş güvenliği uzmanlığı, en üst seviye uzmanlık sınıfıdır. Tüm tehlike sınıflarında, özellikle de çok tehlikeli işyerlerinde görev alabilme yetkisine sahiptir.
Bu sınıflandırma, uzmanların görev alacağı işyerlerinin tehlike düzeylerine göre belirlenir ve kariyer basamaklarını da doğrudan etkiler.
İş güvenliği uzmanı olabilmek için Türkiye’de belirli eğitim, diploma ve sınav şartlarını yerine getirmek gerekiyor. Bu şartlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirleniyor ve zaman zaman güncellenebiliyor. Bu yüzden güncel gereklilikleri doğru bilmek bu mesleğe adım atmak isteyen herkes için büyük önem taşıyor.
Aşağıda, uzman olma yolunda gereken tüm temel şartları net bir şekilde bulabilirsin:
İş güvenliği uzmanı olabilmek için öncelikle belirli bölümlerden mezun olmak gerekiyor:
Mühendislik fakülteleri
Mimarlık bölümü
Fen-Edebiyat Fakülteleri (Fizik, Kimya, Biyoloji vb.)
Teknik öğretmenlik programları
İş Sağlığı ve Güvenliği lisans mezunları
Bu bölümlerin dışında kalan kişi̇ler doğrudan uzman olma eğitimine başvuramaz.
Bu alanda uzman olmanın resmi yolu, 220 saatlik İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimidir.
Eğitim şu modüllerden oluşur:
Online teorik eğitim
Yüz yüze sınıf eğitimi
Uygulamalı saha eğitimi
Eğitimin tamamı bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilmelidir.
Yöntem Akademi’nin “İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimi" hakkında bilgi almak için tıklayın.
Uzmanlık için mutlaka ÖSYM’nin gerçekleştirdiği İSG sınavına girmek gerekiyor.
Sınav yılda 2 kez yapılır:
Mayıs
Aralık
Başvuru şartları ve süreçleri her sınav dönemi öncesinde ÖSYM ve Bakanlık tarafından açıklanır.
İSG uzmanı olabilmek için sınavdan en az 70 puan almak gerekiyor.
Sınavda; mevzuat, teknik güvenlik, risk yönetimi, iş hijyeni ve daha birçok konu üzerinden sorular gelir. ÖSYM’nin soru yapısı gereği sınav çoğunlukla bilgi ve yorum karışımı bir zorluk içerir.
Sınavı geçtikten sonra bakanlığın belirlediği belge ücretini ödeyerek sertifikanı e-devlet üzerinden alabilirsin. Sertifika, hangi sınıf uzmanlık seviyesine sahip olduğunu da gösteren resmi belgedir.
Uzman olarak işyeri ile sözleşme yapabilmek için İSG-KATİP sistemine kayıt yapılması gerekir. Bu sistem, uzman – işyeri sözleşmelerinin resmi olarak tanındığı dijital platformdur.
İş güvenliği uzmanı olmak belirli bir eğitim ve sınav sürecine dayanır. Bu süreci düzgün takip ettiğinde, kısa zamanda uzman sertifikasını alabilir ve iş başvurularına başlayabilirsiniz. Aşağıdaki adımlar bu yolculuğun tamamını net bir şekilde özetliyor.
Uzmanlık yolunun ilk adımı, bakanlığın kabul ettiği lisans programlarından birinden mezun olmaktır. Mühendislik, fen bilimleri, mimarlık ve teknik öğretmenlik gibi bölümlerin mezunları bu eğitime başvurabilir.
Eğer bu şart sağlanmıyorsa uzmanlık eğitimine kayıt açılamaz.
Eğitim süreci toplam 220 saat olup hem teorik hem pratik içerikten oluşur.
Eğitimin içeriği:
Online teorik modüller
Yüz yüze dersler
Uygulamalı saha eğitimleri
Mevzuat ve yönetmelik eğitimleri
Risk değerlendirmesi atölyeleri
Eğitim yalnızca Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilebilir.
Eğitim tamamlandıktan sonra, kurumun sisteme işlediği bilgiler sayesinde sınav başvurusuna hak kazanılır. Başvurular ÖSYM üzerinden yapılır. Her yıl Mayıs ve Aralık aylarında sınav gerçekleştirilir.
Sınav tek oturumdur ve çoktan seçmeli sorulardan oluşur. Konu kapsamı:
Temel İSG mevzuatı
Risk değerlendirme
İş hijyeni
Yangın güvenliği
Fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk etmenleri
Çalışma hayatı ile ilgili genel hükümler
Acil durum yönetimi
Teknik güvenlik uygulamaları
Sınavı geçmek için 70 puan almak yeterlidir.
Sınavdan başarılı olduktan sonra süreç şu şekilde işler:
Bakanlığın belirlediği belge ücretini ödemek
Belgelerin e-devlet üzerinden işlenmesini beklemek
Sertifikanın İSG-KATİP hesabına tanımlanması
Sertifika üzerinde:
Uzmanlık sınıfın (A/B/C)
Belge numaran
Belge geçerlilik süren yer alır.
Uzman olarak çalışma hayatına başlayabilmek için işyerinle İSG-KATİP üzerinden sözleşme yapılması gerekir. Bu işlem onaylandığında artık resmi olarak İş Güvenliği Uzmanı statüsüne geçmiş olursunuz.
Türkiye’de iş güvenliği uzmanları üç sınıfa ayrılır: C, B ve A sınıfı. Bu sınıflar, uzmanların çalışabileceği işyerlerinin tehlike seviyesini belirler. Kariyerin hangi noktada olduğun, hangi işyerlerinde görev alabileceğini ve maaş düzeyini doğrudan etkiler.
Aşağıda her bir uzmanlık sınıfına nasıl ulaşılacağı adım adım açıklanmıştır.
Bu mesleğe ilk adım genellikle C sınıfı uzmanlık sertifikasıyla atılır.
C sınıfı uzman olmak için:
Uygun bir lisans bölümünden mezun olman gerekir.
Bakanlık onaylı 220 saatlik İSG Uzmanlığı Eğitimini tamamlamalısın.
ÖSYM’nin yaptığı İSG sınavına girip en az 70 puan almalısın.
Belge ücretini ödeyip sertifikanı e-devlet üzerinden almalısın.
C sınıfı uzmanlar, sadece az tehlikeli işyerlerinde görev alabilir.
Kariyerine yeni başlayan uzmanların çoğu bu seviyeden ilerlemeye başlar.
C sınıfından B sınıfına geçmek için belirli bir tecrübe şartı aranır.
B sınıfına geçiş şartları:
C sınıfı uzman olarak en az 3 yıl fiili çalışma (prim günleriyle doğrulanan) veya
En az 1500 gün prim + Bakanlık onaylı B sınıfı yükseltme eğitimi
ÖSYM tarafından yapılan B sınıfı yükseltme sınavında 70 puan ve üzeri başarı
B sınıfı uzmanlar, az tehlikeli ve orta tehlikeli işyerlerinde görev alabilir. Bu seviye genellikle kariyerin profesyonelleştiği dönemdir.
A sınıfı uzmanlık, iş güvenliği mesleğinin en üst basamağıdır. Bu sertifikaya sahip olanlar çok tehlikeli işyerlerinde de görev alabilir.
A sınıfına yükseltme şartları:
B sınıfı uzman olarak en az 4 yıl fiili çalışma veya
En az 3000 gün prim
Bakanlık yetkili kurumu üzerinden A sınıfı yükseltme eğitimi
ÖSYM’nin yaptığı A sınıfı yükseltme sınavında başarılı olmak (70 puan)
A sınıfı uzmanlar; inşaat, maden, sanayi gibi tehlike seviyesi yüksek işyerlerinde çalışabilir ve genellikle en yüksek maaş aralığında yer alır.
Mesleğe yeni başlıyorsanız → C sınıfı
OSGB veya fabrika gibi alanlarda daha aktif görev almak istiyorsanız → B sınıfı
Sektörde lider uzmanlık seviyesinde çalışmak ve çok tehlikeli işyerlerinde görev almak istiyorsanız → A sınıfı
Kariyer planlamanda bu yapı önemli bir yol haritası sunar.
İş güvenliği uzmanı olabilmenin en temel şartlarından biri, bakanlık tarafından kabul edilen lisans programlarından mezun olmaktır. Bu şart Türkiye’de net şekilde tanımlanmıştır ve kimlerin uzmanlık eğitimine katılabileceği kesin kurallara bağlanmıştır.
Aşağıdaki bölümlerden mezun olan kişiler iş güvenliği uzmanı olma hakkına sahiptir:
Türkiye’de tüm mühendislik programları iş güvenliği uzmanlığı eğitimi için geçerlidir.
Buna örnek olarak:
İnşaat mühendisliği
Makine mühendisliği
Endüstri mühendisliği
Kimya mühendisliği
Elektrik-elektronik mühendisliği
Çevre mühendisliği
Maden mühendisliği gibi tüm mühendislik dalları dahildir.
Mühendislik mezunları, teknik bilgi altyapıları nedeniyle sektörde özellikle tercih edilen profiller arasında yer alır.
Mimarlar da iş güvenliği uzmanı olma hakkına sahiptir. Özellikle şantiye ve yapı projelerinde edindikleri bilgi, iş güvenliği süreçlerinde büyük avantaj sağlar.
Teknik eğitim fakültelerinden mezun olanlar da uzmanlık eğitimine başvurabilir.
Örneğin:
Metal öğretmenliği
Elektrik öğretmenliği
Makine öğretmenliği
İnşaat öğretmenliği
Bu gruptaki mezunlar, saha uygulamalarına hâkim oldukları için pratik çalışmalarda avantajlıdır.
Bakanlık şu bölümlerin uzmanlık eğitimine katılmasına izin verir:
Fizik
Kimya
Biyoloji
İstatistik
Matematik
Bu mezunlar özellikle laboratuvar ortamları, kimyasal risk yönetimi ve iş hijyeni gibi konularda güçlü bir teknik altyapı sağlar.
Bu bölüm, son yıllarda en çok tercih edilen alanlardan biridir. İSG lisans mezunları doğrudan C sınıfı uzmanlık sertifikası alabilecek eğitime başvurabilir.
Bu soru da çok merak ediliyor.
Aşağıdaki mezuniyetlere sahip kişiler uzmanlık eğitimine katılamaz:
Ön lisans mezunları (İSG ön lisans dahil)
Sosyal bilimler ağırlıklı bölümler
Meslek yüksekokulu mezuniyetleri
Dört yıllık olup teknik olmayan bölümler (İşletme, Psikoloji, Hukuk, Tarih vb.)
Bu gruplar için kanun uzmanlık eğitimine giriş hakkı tanımıyor.
İş güvenliği uzmanlığı, Türkiye’de neredeyse tüm sektörleri kapsayan geniş bir çalışma alanına sahiptir. Kanunen çalışanı olan her işletme, belirli periyotlarla iş sağlığı ve güvenliği hizmeti almak zorundadır. Bu nedenle uzmanlar için hem tam zamanlı hem de kısmi süreli birçok iş fırsatı bulunur.
Aşağıda bir iş güvenliği uzmanının görev alabileceği yerleri daha net görebilirsin.
Türkiye’de uzmanların büyük bölümü kariyerine önce OSGB’lerde başlar. OSGB’lerde çalışmanın avantajları:
Farklı sektörleri tanıma fırsatı
Kısa sürede tecrübe kazanma
Çok sayıda işyeri ile çalışma imkânı
Üst sınıfa geçmek için gerekli prim günlerinin hızla dolması
Sürekli saha deneyimi elde etmek isteyenler için ideal başlangıç noktasıdır.
Büyük ölçekli firmalar, fabrikalar ve üretim tesisleri genellikle kendi bünyelerinde tam zamanlı uzman çalıştırır.
Bu alanlara örnek:
Üretim fabrikaları
Otomotiv sektörü
Gıda üretim tesisleri
Demir-çelik tesisleri
Kimya sanayi
Enerji santralleri
Bu tür kurumlarda görev alan uzmanlar, genellikle daha yüksek maaş ve daha düzenli çalışma saatlerine sahip olur.
İnşaat sektörü Türkiye’de en fazla risk barındıran alanlardan biridir. Bu nedenle A ve B sınıfı uzmanlara büyük ihtiyaç vardır.
Görev alınan projeler:
Konut projeleri
AVM ve otel inşaatları
Köprü ve tünel projeleri
Yol ve altyapı projeleri
Şantiye tecrübesi, uzmanların kariyerini çok hızlı güçlendiren bir deneyimdir.
İSG süreçlerinin en yoğun olduğu alanlardan biri sağlık sektörüdür.
Uzmanlar:
Hastaneler
Özel klinikler
Laboratuvarlar
Diyaliz merkezleri
Ağız ve diş sağlığı merkezlerinde görev alabilir.
Biyolojik risklerin yoğun olduğu bu alan, uzmanlar için ayrı bir deneyim kazandırır.
Lojistik sektöründe; forklift kullanımı, paketleme hatları, ağır yük taşıma gibi riskler bulunduğu için iş güvenliği uzmanlarına sürekli ihtiyaç vardır.
Bu alan genellikle B sınıfı uzmanlar için güçlü bir iş fırsatıdır.
Az tehlikeli sınıf olan bu işyerlerinde çoğunlukla C sınıfı uzmanlar görev alır.
Görev alınabilecek yerler:
Kolejler
Üniversiteler
Kamu binaları
Kurumsal ofisler
Belediyeler
Bu tür işyerleri, saha riski düşük olduğu için daha düzenli bir çalışma ortamı sunar.
Tecrübesi yeterli olan uzmanlar birden fazla az tehlikeli işyerine danışmanlık verebilir.
Bu çalışma şekli özellikle:
Ek gelir isteyen uzmanlar
Freelance çalışma isteyenler için oldukça yaygındır.
İş güvenliği uzmanı olmak, yalnızca bir meslek seçimi değil; aynı zamanda çalışan sağlığını koruyan, iş süreçlerini geliştiren ve iş kazalarının önlenmesine katkıda bulunan önemli bir profesyonel yolculuktur. Bu yolculuğa adım atmak için atılması gereken ilk somut adım ise yetkili bir kurumdan doğru eğitimi almaktır.
Eğitim süreci boyunca:
Mevzuat bilgisi
Risk değerlendirme uygulamaları
İş hijyeni, ergonomi ve teknik güvenlik
Saha çalışmaları
Acil durum yönetimi
Sınav hazırlık içerikleri gibi tüm kritik konularda kapsamlı bilgi kazanırsın.
İyi bir eğitim, sadece sınavı geçmeyi değil, aynı zamanda sahada güçlü bir uzman olarak var olmayı sağlar.
Eğer siz de bu alanda kariyer yapmak istiyorsan artık doğru adımı atmanın tam zamanı. Yöntem Akademi’nin bakanlık yetkili eğitim programı ile:
220 saatlik uzmanlık eğitimini alabilir
Sınav sürecine profesyonel şekilde hazırlanabilir
Kariyer planlamanı birlikte oluşturabilir
Sınav sonrası belge ve İSG-KATİP süreçlerinde destek alabilirsiniz.
“İş Güvenliği Uzmanlığı Eğitimi" hakkında daha detaylı bilgi almak ve Yöntem Akademi farkı ile sertifika almak için tıklayın.
İş güvenliği uzmanı olmak kaç yıl sürer?
Süre kişiye göre değişir fakat ortalama bir zaman hesaplaması şöyle olur:
Uygun bir bölümden mezuniyet → 4 yıl
İSG uzmanlığı eğitimi → 2–4 hafta
Sınav hazırlığı → 1–2 ay
ÖSYM sınavına giriş ve belge süreci → 1 ay
Toplamda 2–4 aylık bir süreçte C sınıfı uzman olabilirsiniz.
Hangi sınıf uzmanlık daha avantajlıdır?
A sınıfı uzmanlık en yüksek yetkiyi ve en geniş iş alanını sunar. Fakat başlangıç noktası her zaman C sınıfıdır. B sınıfı ise özellikle üretim ve sanayi gibi alanlarda oldukça avantajlıdır.
İSG sınavı zor mu?
Sınav, konuya hâkim olmayan biri için zorlayıcı olabilir. Ancak:
Çıkmış soruları çözmek
Mevzuatı takip etmek
Düzenli çalışma programı uygulamak sınavı geçmeyi kolaylaştırır.
Doğru çalışma ile 70 puanı geçmek mümkün.
İş güvenliği uzmanı iş bulmakta zorlanır mı?
Genel olarak hayır. Türkiye’de uzman açığı devam ettiği için OSGB’ler, fabrikalar, inşaat projeleri ve kurumsal firmalar sürekli uzman arıyor.
Özellikle:
B sınıfı
A sınıfı uzmanlara olan talep her yıl artıyor.
İş güvenliği uzmanı olarak üst sınıfa geçiş nasıl olur?
C → B geçişi: 3 yıl fiili çalışma veya 1500 prim günü
B → A geçişi: 4 yıl fiili çalışma veya 3000 prim günü
Her geçiş için ayrıca sınav yapılır.
© 2023 Yöntem Akademi. Tüm Hakları Saklıdır. İzinsiz materyal kullanılamaz, kullanıldığı taktirde yasal işlem başlatılır.
