Günümüzde çalışma hayatı artık yalnızca fabrikalarla sınırlı değil. Plazalar, AVM’ler ve çok katlı ofis binaları; binlerce insanın aynı anda bulunduğu, farklı faaliyetlerin iç içe geçtiği karmaşık yapılar haline geldi. Bu yapılar genellikle “az tehlikeli” algısıyla değerlendirilse de, gerçek tablo çoğu zaman çok daha farklı.
Bir AVM’de aynı anda ziyaretçiler, mağaza çalışanları, temizlik personeli, güvenlik görevlileri ve teknik ekipler bulunur. Plazalarda ise ofis çalışanlarının yanı sıra taşeron firmalar, kargo ekipleri ve misafir trafiği hiç bitmez. İşte tam da bu yoğunluk, iş güvenliğini ertelenebilir değil, zorunlu bir konu haline getirir.
İş güvenliği bu tür yapılarda yalnızca yasal bir gereklilik değildir; aynı zamanda işletme sürekliliği, itibar ve yönetim sorumluluğunun da temel bir parçasıdır. Küçük gibi görünen bir ihmal, ciddi yaralanmalara, tahliye krizlerine veya uzun süreli hukuki sorunlara yol açabilir.
Bu yazıda; plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliğinin neden farklı ele alınması gerektiğini, hangi risklerin öne çıktığını ve bu sürecin nasıl doğru yönetilebileceğini net bir şekilde ele alıyoruz.
Plaza ve AVM’leri klasik işyerlerinden ayıran en önemli fark, kontrol edilemeyen insan hareketliliğidir. Fabrikalarda kimlerin, hangi saatlerde, nerede çalıştığı bellidir. Oysa bir AVM’de gün içinde kaç kişinin girip çıktığını tam olarak öngörmek mümkün değildir.
Ofis binalarında da benzer bir durum söz konusudur. Aynı binada farklı firmalar faaliyet gösterebilir, her firmanın çalışma düzeni ve risk profili değişebilir. Buna ek olarak ortak alanlar; merdivenler, asansörler, otoparklar ve teknik hacimler tüm bina kullanıcılarını doğrudan etkiler.
Bir diğer önemli fark ise sorumluluğun dağınık olmasıdır.
Bu yapı içinde iş güvenliğinin “kimin görevi olduğu” net çizilmediğinde, riskler hızla büyür. İşte bu nedenle plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği; tek seferlik bir evrak işi değil, sürekli takip edilmesi gereken bir yönetim sürecidir.
Bu farkları doğru analiz etmeyen işletmeler, çoğu zaman riskleri de geç fark eder.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği riskleri çoğu zaman “görünmez” kabul edilir. Çünkü bu alanlarda ağır makinalar ya da üretim hatları yoktur. Ancak riskin görünmemesi, olmadığı anlamına gelmez. Aksine, bu yapılarda riskler daha sinsi ve ani şekilde ortaya çıkar.
AVM’ler ve plazalar, günün belirli saatlerinde yoğun insan trafiğine maruz kalır. Islak zeminler, dar geçiş alanları, düzensiz yerleştirilmiş ekipmanlar kayma ve düşme vakalarını artırır. Özellikle ziyaretçilerin de bu alanları kullanıyor olması, yaşanacak bir kazanın yalnızca çalışanları değil, üçüncü kişileri de etkilemesine neden olur.
Panik anları da bu yoğunluğun bir diğer sonucudur. Küçük bir yangın alarmı, elektrik kesintisi ya da teknik arıza; kontrolsüz tahliyelere, ezilme ve yaralanmalara yol açabilir. Bu nedenle insan yoğunluğu, başlı başına bir risk faktörüdür.
Plaza ve AVM’lerde iş güvenliği denildiğinde çoğu zaman göz ardı edilen alanlar teknik hacimlerdir. Asansörler, yürüyen merdivenler, elektrik panoları, jeneratör odaları ve havalandırma sistemleri hem çalışanlar hem de bakım personeli için ciddi riskler barındırır.
Bu alanlarda yapılan bakımların plansız olması veya yetkisiz kişiler tarafından müdahale edilmesi, iş kazalarının en sık nedenlerinden biridir. Özellikle taşeron teknik ekiplerin yeterli bilgilendirme ve denetim olmadan çalıştırılması, riski daha da artırır.
AVM ve plazalarda yangın riski yalnızca mağazalarla sınırlı değildir. Elektrik sistemleri, mutfak alanları, depo hacimleri ve otoparklar yangının hızlı yayılmasına uygun ortamlardır. Yangın anında doğru yönlendirme yapılmaması ya da acil çıkışların etkili şekilde kullanılmaması, ciddi can kayıplarına yol açabilir.
Acil durum planlarının yalnızca dosya üzerinde kalması, bu tür yapılarda en sık karşılaşılan problemlerden biridir. Tatbikat yapılmayan, çalışanların bilgilendirilmediği planlar pratikte hiçbir karşılık oluşturmaz.
Plaza, AVM ve ofis binalarında temizlik, güvenlik, teknik bakım ve danışma hizmetleri çoğunlukla taşeron firmalar aracılığıyla yürütülür. Bu personelin iş güvenliği eğitimlerinin yetersiz olması ya da hiç verilmemesi, sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Aksine, meydana gelen bir iş kazasında asıl işveren veya bina yönetimi de doğrudan sorumluluk altına girer. Bu nedenle taşeron çalışanların iş güvenliği süreçlerine dahil edilmesi, bu yapılarda kritik öneme sahiptir.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği konusu çoğu zaman “bize de gerekiyor mu?” sorusuyla gündeme gelir. Özellikle ofis ortamları, sanayi işletmelerine kıyasla daha güvenli algılandığı için bu yükümlülüklerin ertelendiği sıkça görülür. Ancak mevzuat bu konuda oldukça nettir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, çalışanı olan her işyeri iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. İşyerinin fabrika, ofis, plaza ya da AVM olması bu zorunluluğu ortadan kaldırmaz. Faaliyet alanına ve tehlike sınıfına göre yapılması gerekenler değişse de, sorumluluk devam eder.
Plaza ve ofis binalarının büyük bölümü “az tehlikeli” sınıfta yer alır. AVM’ler ise barındırdıkları faaliyet türlerine göre farklı tehlike sınıflarını aynı anda içerebilir. Bu durum, iş güvenliği yönetimini daha karmaşık hale getirir. Çünkü aynı yapı içinde hem az tehlikeli hem de tehlikeli sınıfa giren işler yürütülebilir.
Bu noktada kritik olan konu, sorumluluğun kime ait olduğudur. İşveren, bina yönetimi ya da site yönetimi; çalışanların sağlığını ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. “Bu alan benim sorumluluğumda değil” yaklaşımı, olası bir denetim veya iş kazasında geçerli bir savunma oluşturmaz.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği profesyonellerinin rolü, yalnızca evrak düzenlemekle sınırlı değildir. Aksine, bu yapılarda sahaya hâkim olmak ve riskleri yerinde değerlendirmek büyük önem taşır.
İş güvenliği uzmanı; bina genelinde riskleri analiz eder, saha denetimleri gerçekleştirir ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar. Ortak alanlar, teknik hacimler, ofis katları ve taşeron çalışma alanları düzenli olarak kontrol edilir. Eksiklikler raporlanır ve yönetime yol gösterici öneriler sunulur.
Plaza ve AVM gibi yapılarda iş güvenliği uzmanının en önemli görevlerinden biri, farklı firmalar ve birimler arasında koordinasyonu sağlamaktır. Herkesin aynı kurallara uymasını sağlayacak bir sistem kurulmadığında, iş güvenliği uygulamaları kağıt üzerinde kalır.
İşyeri hekimi ise çalışan sağlığının korunmasına odaklanır. Ofis ortamlarında sıkça karşılaşılan kas-iskelet rahatsızlıkları, göz yorgunluğu ve ergonomi kaynaklı problemler bu yapıların en önemli sağlık riskleri arasındadır.
Bunun yanı sıra, acil durumlara hazırlık, ilk yardım süreçlerinin planlanması ve periyodik sağlık kontrolleri de işyeri hekiminin sorumluluk alanına girer. Özellikle kalabalık yapılarda, olası bir sağlık krizine hızlı müdahale edebilmek hayati önem taşır.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliğinin en kritik adımlarından biri risk analizidir. Risk analizi, yalnızca mevzuat gereği hazırlanan bir belge değil; binanın gerçek kullanım şekline göre alınması gereken önlemlerin yol haritasıdır. Bu tür yapılarda standart bir risk analizi yaklaşımı çoğu zaman yetersiz kalır.
Her katın, her ortak alanın ve her teknik bölümün ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekir. Otoparklar, yükleme alanları, asansör boşlukları, yangın merdivenleri ve elektrik odaları farklı risk profillerine sahiptir. Risk analizi yapılırken yalnızca çalışanlar değil, ziyaretçiler ve taşeron personel de hesaba katılmalıdır.
Acil durum planları da benzer şekilde çoğu işletmede “hazır” görünmesine rağmen, pratikte karşılığı olmayan dokümanlar olarak kalır. Oysa bir AVM ya da plaza için acil durum planı; yangın, deprem, sabotaj, elektrik kesintisi gibi birçok senaryoyu kapsamalıdır. Bu planların uygulanabilir olması, çalışanların ve yöneticilerin ne yapacağını net şekilde bilmesine bağlıdır.
Tatbikat yapılmayan, güncellenmeyen ve çalışanlara anlatılmayan planlar, gerçek bir acil durumda ciddi kaosa neden olur. Bu nedenle risk analizi ve acil durum planları, iş güvenliğinin temel taşı olarak görülmelidir.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği süreçlerini tek başına yürütmek çoğu zaman mümkün değildir. Farklı firmalar, değişken riskler ve sürekli insan trafiği; profesyonel bir yapıyı zorunlu kılar. Bu noktada Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri ile çalışmak önemli avantajlar sağlar.
OSGB’ler; iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personellerini tek bir yapı altında sunarak sürecin düzenli ve sürdürülebilir olmasını sağlar. Özellikle AVM ve plazalarda, denetimlerin sürekliliği ve kayıt altına alınması büyük önem taşır.
Profesyonel bir OSGB ile çalışıldığında;
Mevzuata uyum sistematik hale gelir
Denetim ve ceza riskleri azalır
İş kazalarının önüne geçilmesi kolaylaşır
Yönetim üzerindeki operasyonel yük hafifler
Bu da iş güvenliğini bir maliyet kalemi olmaktan çıkarıp, yönetilebilir bir süreç haline getirir.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği ihmal edildiğinde, sonuçlar yalnızca idari para cezalarıyla sınırlı kalmaz. Meydana gelen bir iş kazası, işverenin ve yöneticilerin hukuki sorumluluğunu doğrudan gündeme getirir.
Buna ek olarak;
İşin durdurulması
Sigorta süreçlerinde yaşanan problemler
Uzun süren dava süreçleri
Kurumsal itibar kaybı gibi sonuçlar, işletmeler için ciddi risk oluşturur. Özellikle AVM ve plazalarda yaşanan kazaların kamuoyuna yansıma ihtimali, markalar açısından telafisi zor zararlar doğurabilir.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliğini doğru yönetmenin ilk adımı, bu yapıları “düşük riskli” olarak görme alışkanlığından vazgeçmektir. Çünkü riskin az görünmesi, sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Aksine, kalabalık ve karmaşık yapılarda küçük hatalar büyük sonuçlar doğurabilir.
Doğru bir iş güvenliği yönetimi; düzenli saha denetimleri, güncel risk analizleri ve çalışanların bilinçlendirilmesiyle mümkündür. Özellikle farklı firmaların aynı binayı kullandığı yapılarda, herkesin uyması gereken ortak kurallar net şekilde belirlenmelidir. Bu kuralların yalnızca yazılı olması değil, sahada uygulanması gerekir.
Eğitimler bu sürecin vazgeçilmez bir parçasıdır. Ofis ortamlarında bile yangın, acil durum, ergonomi ve temel iş güvenliği eğitimlerinin düzenli olarak verilmesi, olası kazaların önüne geçilmesinde büyük rol oynar. Aynı zamanda taşeron ve geçici personelin de bu sürece dahil edilmesi, iş güvenliğinin sürdürülebilirliğini sağlar.
Plaza ve AVM’lerde iş güvenliği, tek seferlik bir kontrol listesiyle yönetilemez. Sürekli izlenen, güncellenen ve yönetim tarafından sahiplenilen bir sistem kurulmadıkça, alınan önlemler etkisini kaybeder. Bu nedenle iş güvenliği; “yapıldı” denilen bir görev değil, devam eden bir yönetim sorumluluğu olarak ele alınmalıdır.
Plaza, AVM ve ofis binalarında iş güvenliği; yalnızca yasal bir gereklilik değil, çalışanların, ziyaretçilerin ve yöneticilerin ortak sorumluluğudur. Doğru yönetilmeyen iş güvenliği süreçleri, işletmeler için ciddi riskler oluşturur.
Bu tür yapılarda iş güvenliğini profesyonel bir bakış açısıyla ele almak; olası kazaların, cezaların ve itibar kayıplarının önüne geçmenin en etkili yoludur. Süreklilik, denetim ve bilinçlendirme esas alındığında, iş güvenliği işletmeler için bir yük değil, güçlü bir koruma mekanizması haline gelir.
Ofislerde iş güvenliği zorunlu mu?
Evet. Çalışanı olan her işyeri, tehlike sınıfı ne olursa olsun iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır.
AVM yönetimi mi yoksa mağazalar mı sorumludur?
Ortak alanlarda sorumluluk genellikle AVM yönetimine aittir. Mağaza içindeki uygulamalarda ise işverenler sorumludur. Ancak bu sorumluluklar çoğu zaman birlikte değerlendirilir.
Taşeron personelden kim sorumlu olur?
Taşeron çalışanlar kendi işverenlerine bağlı olsa da, asıl işveren ve bina yönetimi gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Az tehlikeli sınıfta OSGB hizmeti gerekir mi?
Evet. Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde de iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi hizmeti alınması gereklidir.
© 2023 Yöntem Akademi. Tüm Hakları Saklıdır. İzinsiz materyal kullanılamaz, kullanıldığı taktirde yasal işlem başlatılır.
