Acil durum planı, işyerlerinde çalışanların can güvenliğini korumak, olası tehlikelere karşı hazırlıklı olmak ve müdahale süreçlerini düzenlemek için zorunlu bir dokümandır. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre tüm işyerleri, faaliyet alanı ve tehlike sınıfı fark etmeksizin acil durumlara yönelik yazılı bir plan hazırlamakla yükümlüdür.
Bu plan, yalnızca yasal bir zorunluluk değildir; aynı zamanda işletmelerin kriz anlarında kayıpları en aza indirmesini sağlayan kritik bir yönetim aracıdır. Yangın, patlama, kimyasal sızıntı, sabotaj, doğal afet gibi durumlarda nasıl hareket edileceğinin önceden belirlenmesi, işletmenin hem çalışanlarını hem de tesisini korur.
Acil durum planı; ekiplerin görevlendirilmesinden tahliye yollarına, yangın ekipmanlarının konumundan toplanma alanlarına kadar birçok detay içerdiği için profesyonel bir şekilde hazırlanmalıdır. İşletmenin büyüklüğü, çalışan sayısı, faaliyet türü ve risk seviyesine göre planın kapsamı değişiklik gösterebilir.
Acil durum planı, işyerinde meydana gelebilecek tehlikeli durumlara karşı önceden hazırlanan, müdahale yöntemlerini ve sorumlulukları belirleyen kapsamlı bir dokümandır. Bu planın amacı; çalışanların güvenliğini sağlamak, iş sürekliliğini korumak ve acil bir durumda doğru adımların hızlı şekilde uygulanmasını sağlamaktır.
Mevzuata göre acil durum planında bulunması gereken temel unsurlar şunlardır:
İşyerinin faaliyet alanına ve tehlike sınıfına göre;
Yangın
Patlama
Kimyasal sızıntı
Elektrik kaynaklı riskler
Doğal afetler
Makine ve ekipman kaynaklı tehlikeler gibi durumlar analiz edilmelidir.
Her acil durum için;
Olasılık,
Etki düzeyi,
Müdahale hızı,
İşletmeye özgü senaryolar hazırlanır. Bu analiz, planın temelini oluşturur.
Acil durumlarda görev alacak ekipler planın en kritik bölümlerinden biridir. Bu ekipler genellikle:
Yangınla Mücadele Ekibi
Arama ve Kurtarma Ekibi
Tahliye Ekibi
İlkyardım Ekibi şeklinde oluşturulur.
Her ekipte bulunması gereken kişi sayısı, işyerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre belirlenir.
Plan içerisinde;
Tahliye yolları,
Kaçış kapıları,
Acil çıkış işaretlemeleri,
Toplanma alanları,
Engelli çalışanlara özel düzenlemeler detaylı olarak yer almalıdır.
Acil durum sırasında çalışanların nasıl hareket edeceğini açıklayan yazılı talimatlar hazırlanır. Ayrıca ekip liderlerinin iletişim bilgileri, kurum içi bilgilendirme yöntemleri ve kriz yönetim adımları belirlenir.
Planın uygulanabilir olması için tüm çalışanların bilgilendirilmesi gerekir. Bu nedenle yıllık eğitim ve tatbikat süreçleri planın içerisine dahil edilir.
Acil durum planı, iş güvenliği uzmanı ve ilgili ekiplerle birlikte oluşturularak hem yasal gereklilikleri karşılar hem de işyerinin acil durumlara hazırlık seviyesini artırır.
Acil durum planı hazırlamak, yalnızca bir doküman oluşturmak değildir; işyerinin mevcut risklerini anlamak, doğru ekipleri görevlendirmek ve etkili bir müdahale sistemi kurmak anlamına gelir. Bu süreç belirli adımlarla ilerler ve her adım, planın bütünlüğü için kritik öneme sahiptir.
Planlama sürecinin ilk aşaması, işyerinin tüm özelliklerinin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu analizde:
İşyerinin büyüklüğü
Kat planları
Üretim veya hizmet süreçleri
Kullanılan makineler ve ekipmanlar
Tehlikeli maddelerin varlığı
Çalışan sayısı
İşyerinin tehlike sınıfı gibi bilgiler toplanır. İşletmeye ait bu veriler, planın kapsamını ve müdahale yöntemlerini belirleyen temel unsurlardır.
Her işyerinde ortaya çıkabilecek riskler farklıdır. Bu nedenle işletmeye özgü acil durumların belirlenmesi gerekir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:
Patlama
Kimyasal madde sızıntısı
Elektrik arızaları
Makine kaynaklı kazalar
Doğal afetler (deprem, sel, fırtına vb.)
Sabotaj ve güvenlik tehditleri
Bu aşamada işyerine özel tüm riskler teknik bir bakış açısıyla değerlendirilir ve liste haline getirilir.
Belirlenen acil durumlar için her bir risk senaryosu ayrı ayrı analiz edilir. Bu değerlendirmede:
Riskin oluşma olasılığı
Oluşması halinde yaratacağı etkiler
Müdahale süresi
Müdahale kapasitesi
İşletmeye özgü yayılma ve etkilenme senaryoları gibi parametreler dikkate alınır. Böylece her acil durum için uygulanabilir, gerçekçi ve etkili müdahale prosedürleri oluşturulur.
Acil durumlarda hızlı ve doğru müdahale için işyerinde belirli ekiplerin görevlendirilmesi zorunludur. Bu ekipler:
Yangınla Mücadele Ekibi
Arama ve Kurtarma Ekibi
Tahliye Ekibi
İlkyardım Ekibi şeklinde yapılandırılır.
Ekiplerde yer alacak kişi sayısı, çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre belirlenir. Her ekipte bir ekip lideri ve yedek personel bulunur. Ayrıca ekip üyelerinin yangın, ilkyardım ve tahliye konularında eğitim almış olması gerekir.
Tahliye planı, acil durum planının en kritik bölümlerinden biridir. Bu aşamada:
Kaçış yolları
Acil çıkış kapıları
Katlardaki yönlendirme işaretleri
Engelli çalışanlar için özel kaçış yöntemleri
Toplanma alanları belirlenerek bina krokileri üzerine işlenir. Tahliye planı hem dijital hem de basılı olarak çalışanlara sunulur.
Olası bir acil durumda çalışanların izleyeceği yollar ve yapacağı işlemler yazılı yönergeler halinde planın içerisine eklenir. Bu yönergeler:
Yangın anında yapılacaklar
Patlama riskinde alınacak tedbirler
Kimyasal sızıntı anında uygulanacak prosedür
Tahliye adımları
Acil durum ekiplerinin görev tanımları gibi başlıklardan oluşur.
Planın uygulanabilir olması için çalışanların bilgilendirilmesi zorunludur. Bu nedenle:
Yıllık acil durum tatbikatı
İşe yeni giren personele bilgilendirme eğitimi
Yangın ekiplerine özel eğitim
İlkyardım eğitimi
Tahliye tatbikatı gibi süreçler organize edilir. Tatbikat sonucunda hazırlanan raporlar planın ekine eklenir.
Son aşamada hazırlanan tüm bilgiler tek bir doküman altında toplanır. Plan:
İşveren tarafından onaylanır
Dijital ortamda saklanır
Çalışanlara duyurulur
İşyerinde görülebilir alanlara asılır
Gerektiğinde denetimlerde ibraz edilir
Acil durum planının güncel tutulması, etkin bir kriz yönetimi için zorunludur.
Acil durum planı, yalnızca müdahale yöntemlerini değil, aynı zamanda işletmenin yapısını, ekip organizasyonunu ve acil durum senaryolarını bütüncül şekilde içermelidir. Mevzuata göre bir planın eksiksiz kabul edilebilmesi için aşağıdaki unsurların yer alması zorunludur.
Planın başlangıcında işletmeye ait tanımlayıcı bilgiler bulunmalıdır:
İşletme adı
Adres ve iletişim bilgileri
İşveren veya işveren vekili bilgileri
Tehlike sınıfı
Çalışan sayısı
Faaliyet alanı
Bu bilgiler, planın kapsamının doğru şekilde değerlendirilmesini sağlar.
İşyerinde görevli tüm ekiplerin listesi plan içerisinde yer almalıdır:
Yangınla Mücadele Ekibi
Arama ve Kurtarma Ekibi
Tahliye Ekibi
İlkyardım Ekibi
Her ekip için:
Ekip lideri
Üyeler
Görev tanımları
İletişim bilgileri ayrı ayrı belirtilmelidir.
Bu bölüm denetimlerde en çok kontrol edilen kısımlardan biridir.
Her acil durum türü için hazırlanan:
Risk değerlendirmesi
Etki ve olasılık analizi
Senaryo açıklamaları planın içinde yer almalıdır.
Bu analizler, planın işletmeye özgü olup olmadığını gösteren temel göstergedir.
Planın ekinde işletmeye ait kroki ve yönlendirmeler bulunmalıdır:
Tahliye güzergâhları
Yangın söndürme tüplerinin konumu
Acil çıkış kapıları
Elektrik panoları
Yangın dolapları
Toplanma alanları
Krokilerin güncel olması, mevzuat tarafından zorunlu tutulmaktadır.
Çalışanların acil durumda uygulayacağı prosedürler yazılı şekilde eklenmelidir:
Yangın anında yapılacaklar
Kimyasal sızıntıda alınacak önlemler
Patlama riskinde izlenecek adımlar
Tahliye talimatları
Telefon zinciri ve iletişim prosedürleri
Bu kısım pratik ve anlaşılır olmalıdır.
Planın geçerli kabul edilebilmesi için:
Yıllık tatbikat raporları
Eğitim katılım listeleri
Fotoğraflı tatbikat dokümanları eklenmelidir.
Denetimlerde eksik görülen en sık alanlardan biri bu bölümdür.
Planın sonunda mutlaka:
İşveren imzası
İSG uzmanı imzası
Hazırlanma tarihi
Geçerlilik süresi yer almalıdır.
Bu imzalar olmadan plan resmi olarak geçerli sayılmaz.
Acil durum planı, hazırlanıp bir kenara bırakılan bir doküman değildir. İşyerindeki değişikliklere bağlı olarak düzenli şekilde güncellenmesi gerekir. Mevzuata göre acil durum planının yenileme süresi, işyerinin tehlike sınıfına göre belirlenmiştir:
Az Tehlikeli İşyerleri: En geç 6 yılda bir
Tehlikeli İşyerleri: En geç 4 yılda bir
Çok Tehlikeli İşyerleri: En geç 2 yılda bir
Bu sürelerin yanı sıra plan, işyerindeki önemli değişikliklerde derhal güncellenmelidir. Aşağıdaki durumlarda planın revize edilmesi zorunludur:
Yeni bir bina veya çalışma alanı eklenmesi
Makine, ekipman veya üretim süreçlerinde değişiklik yapılması
Çalışan sayısında önemli artış veya azalma olması
Tehlikeli maddelerin kullanıma başlanması veya kaldırılması
İş kazası veya acil durum yaşanması
Tatbikat raporlarında tespit edilen eksiklikler
İşveren veya acil durum ekiplerinde personel değişikliği
Acil durum planının güncel tutulması hem yasal gerekliliktir hem de kriz anlarında doğru müdahaleyi sağlayan en kritik unsurlardan biridir. Güncel olmayan bir plan, acil durumlarda etkisiz kalabilir ve işveren açısından ciddi sorumluluklara yol açabilir.
Acil durum planı çoğu işyerinde zorunluluk olarak hazırlanıyor olsa da, uygulamada yapılan hatalar bu planın etkinliğini önemli ölçüde azaltmaktadır. Planın doğru hazırlanması, denetimlerde sorunsuz ilerlemek ve gerçek bir acil durumda etkili müdahale yapabilmek için kritik öneme sahiptir. İşyerlerinde en sık karşılaşılan hatalar aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:
Birçok işletme, kendi risklerine uygun olmayan hazır plan şablonlarını kullanmaya çalışmaktadır. Bu durum:
İşyerine özgü riskleri yansıtmaz,
Denetimlerde uygunsuzluk olarak değerlendirilir,
Gerçek bir acil durumda kullanılabilirliği tamamen düşürür.
Her plan mutlaka işletmeye özel hazırlanmalıdır.
Kat planları değişmesine rağmen krokilerin güncellenmemesi, acil durumda çalışanların yanlış yönlendirilmesine neden olabilir. Ayrıca:
Eski ekip listeleri
Değişmiş telefon numaraları
Kullanımdan kaldırılmış ekipmanların krokide yer alması gibi hatalar planın geçerliliğini zayıflatır.
Tehlike sınıfına göre belirlenmiş ekip kişi sayılarının altında personel görevlendirilmesi, hem yasal açıdan sorun oluşturur hem de müdahale kapasitesini düşürür. Her ekipte lider, asıl ve yedek üyeler bulunmalıdır.
Plan hazırlanmasına rağmen çalışanlara bilgi verilmemesi, tatbikat yapılmaması veya kayıt tutulmaması, acil durum planının etkinliğini neredeyse sıfıra indirir. Tatbikat raporları planın zorunlu eklerindendir.
Bazı planlarda işletme ile ilgisi olmayan standart senaryolar yer almaktadır. Gerçekçi ve işletmeye özel senaryo oluşturulmadığı sürece plan pratikte uygulanabilir olmaz.
Acil durum talimatlarının anlaşılır ve adım adım uygulanabilir olması gerekir. Çok teknik veya karmaşık talimatlar, çalışanların kriz anında doğru hareket etmesini engelleyebilir.
Planın hazırlanıp raflarda kalması, en büyük hatalardan biridir. Tüm çalışanların:
Tahliye yollarını,
Toplanma alanını,
Ekip liderlerini,
Uygulanacak adımları bilmesi gerekir.
Bu hataların önlenmesi, acil durum planının hem yasal gerekliliklere uygun olmasını hem de gerçek bir kriz anında etkili şekilde uygulanmasını sağlar.
Acil durum planı, işyerinin risk seviyesine ve faaliyet alanına göre uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle planın hazırlanması için yetkin ve mevzuata hâkim profesyonellerin görev alması zorunludur. Mevzuata göre acil durum planı aşağıdaki kişiler tarafından hazırlanabilir:
6331 sayılı Kanun kapsamında iş güvenliği uzmanları, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olmaları şartıyla acil durum planı hazırlayabilir. Uzmanlar:
Risk analizi,
Senaryo oluşturma,
Ekip görevlendirme,
Krokilerin düzenlenmesi gibi süreçleri yönetir.
İşyeri hekimi; özellikle sağlık riskleri, yaralanmalar ve çalışanların tahliye sırasında karşılaşabileceği sağlık sorunları konusunda planın hazırlanmasına katkı sağlar. İlk yardım süreçlerinin belirlenmesi ve ekiplerin oluşturulmasında aktif görev alır.
İşyerinde acil durum ekiplerinde görev alan destek elemanları, planın uygulanabilirliğinde önemli rol oynar. İş güvenliği uzmanı rehberliğinde planın oluşturulmasına katkı sunabilirler.
Birçok işletme, planı hazırlamak için profesyonel OSGB’lerden hizmet alır. OSGB’ler:
İşyerine özel risk analizi yapar,
Senaryo hazırlar,
Ekipleri oluşturur,
Krokileri düzenler,
Eğitim ve tatbikatları organize eder,
Planı mevzuata uygun şekilde dokümante eder.
Bu hizmet, özellikle çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde süreçleri hızlandırır ve planın doğru şekilde hazırlanmasını sağlar.
Acil durum planının hatalı hazırlanması:
Denetimlerde uygunsuzluk raporuna,
İdari para cezalarına,
Acil durumda yetersiz müdahaleye,
Çalışan güvenliğinin riske girmesine neden olabilir.
Bu nedenle planın iş güvenliği konusunda deneyimli ve mevzuata hâkim bir ekip tarafından hazırlanması, işletmenin hem yasal yükümlülüklerini hem de operasyonel güvenliğini korur.
Yöntem Akademi olarak, işyerlerinin acil durumlara karşı hazırlıklı olmasını sağlayan kapsamlı çözümler sunuyoruz. Uzman kadromuz, tüm tehlike sınıflarında faaliyet gösteren işletmelere mevzuata tam uyumlu, uygulanabilir ve sahada karşılığını bulan acil durum planları hazırlamaktadır.
Hizmet yaklaşımımız; yalnızca yasal yükümlülükleri yerine getirmek değil, işletmenin ihtiyaçlarına uygun etkili bir kriz yönetimi sistemi oluşturmaktır.
Acil durum planının ilk adımı, işyerinin fiziksel yapısını ve üretim süreçlerini doğru analiz etmektir. Uzmanlarımız işletmenizi yerinde inceleyerek tüm riskleri tek tek değerlendirir.
Her acil durum türü için detaylı risk analizleri yapılır. İşletmeye özgü senaryolar hazırlanarak planın gerçekçi ve uygulanabilir olması sağlanır.
Tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre:
Yangınla mücadele,
Arama kurtarma,
Tahliye,
İlkyardım ekipleri oluşturulur.
Ekip liderleri belirlenir ve görev tanımları plan içerisine eklenir.
İşyerine ait kat planları, kaçış yolları, acil çıkış kapıları ve toplanma alanları profesyonel olarak hazırlanır. Krokiler hem dijital hem de basılı formatta teslim edilir.
Hazırlanan planın çalışanlar tarafından anlaşılması ve doğru şekilde uygulanması için gerekli tüm eğitimler organize edilir. Ayrıca yıllık acil durum tatbikatları uzman ekiplerimiz tarafından gerçekleştirilir ve raporlanır.
Acil durum planı, denetimlerde ve iş süreçlerinde kolayca kullanılabilecek şekilde:
Dijital PDF
Basılı dosya olarak teslim edilir.
İşyerinde yapısal veya operasyonel değişiklik olduğunda planın yeniden düzenlenmesi sağlanır. Tehlike sınıfına göre revizyon süreleri takip edilir ve işletme her zaman güncel tutularak desteklenir.
Yöntem Akademi olarak, güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasına katkı sağlamak için tüm süreçleri profesyonel standartlarda yönetiyoruz. İşletmenizin acil durum planını mevzuata uygun şekilde hazırlamak ve uygulamaya almak için deneyimli ekibimizle her zaman yanınızdayız.
Acil durum planı, işyerlerinin güvenliğini sağlamak ve kriz anlarında etkili müdahale yapabilmek için vazgeçilmez bir gerekliliktir. Mevzuata tam uyumlu, güncel ve işletmeye özel hazırlanmış bir plan; çalışanların korunmasını, iş kayıplarının azaltılmasını ve denetim süreçlerinin sorunsuz ilerlemesini sağlar.
Her işletmenin fiziksel yapısı, faaliyet türü ve risk profili farklı olduğundan, acil durum planının profesyonel bir bakış açısıyla hazırlanması büyük önem taşır. Risklerin doğru analiz edilmesi, ekiplerin doğru oluşturulması, tahliye planlarının güncel olması ve çalışanların eğitimlerle desteklenmesi, planın etkinliğini belirleyen temel unsurlardır.
Yöntem Akademi olarak tüm tehlike sınıflarında yer alan işletmelere; kapsamlı analiz, güncel mevzuat bilgisi ve saha deneyimine dayanan acil durum planı hizmeti sunuyoruz. Plan hazırlık sürecinden eğitim ve tatbikat organizasyonlarına kadar tüm adımları profesyonel bir şekilde yönetiyor, işyerinizin ihtiyaçlarına uygun çözümler geliştiriyoruz.
İşyerinizin acil durumlara karşı tam anlamıyla hazır olmasını sağlamak için uzman ekibimizle her zaman yanınızdayız. Güvenli, sürdürülebilir ve mevzuata uygun bir çalışma ortamı oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Acil durum planı zorunlu mu?
Evet. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre tüm işyerleri acil durum planı hazırlamakla yükümlüdür. İşyerinin tehlike sınıfı veya çalışan sayısı fark etmeksizin planın bulunması ve güncel tutulması zorunludur.
Acil durum planı hazırlamazsam cezası nedir?
Acil durum planı bulunmayan veya güncel olmayan işyerlerine idari para cezası uygulanır. Ceza tutarı yıllık olarak güncellenmekte olup denetimlerde doğrudan uygunsuzluk olarak değerlendirilir.
Acil durum ekipleri kaç kişiden olmalıdır?
Ekiplerde bulunması gereken kişi sayısı işyerinin tehlike sınıfına ve çalışan sayısına göre değişir. Genel olarak her ekip için:
Bir ekip lideri
Yeterli sayıda asıl ve yedek üye görevlendirilmesi gerekir. Çok tehlikeli sınıfta ekiplerin daha geniş kapsamlı olması zorunludur.
Acil durum planı ne kadar sürede bir yenilenir?
Tehlike sınıfına göre yenileme süreleri şu şekildedir:
Az tehlikeli: 6 yılda bir
Tehlikeli: 4 yılda bir
Çok tehlikeli: 2 yılda bir
Bunun dışında işyerindeki önemli bir değişiklikte plan hemen güncellenmelidir.
Tatbikat yılda kaç kez yapılmalı?
Mevzuata göre tüm işyerleri yılda en az bir defa acil durum tatbikatı gerçekleştirmek zorundadır. Tatbikatın raporu hazırlanarak plan dosyasına eklenmelidir.
Acil durum planını kim imzalar?
Planın geçerli olabilmesi için:
İşveren veya işveren vekili
İş güvenliği uzmanı tarafından imzalanması zorunludur. İşyeri hekimi katkı sağlasa da imza zorunluluğu yoktur.
Acil durum planında kroki bulundurmak şart mı?
Evet. Tahliye yollarını, acil çıkış kapılarını, yangın ekipmanlarını ve toplanma alanını gösteren kroki planın zorunlu bölümüdür. Krokilerin güncel ve işyerine özgü olması gerekir.
Yeni işe başlayan çalışanlara plan anlatılır mı?
Evet. İşe yeni giren her çalışan, oryantasyon eğitimi sırasında acil durum planı hakkında bilgilendirilmelidir. Ayrıca ekiplerde görev alacak personele özel eğitim verilmesi gerekir.
© 2023 Yöntem Akademi. Tüm Hakları Saklıdır. İzinsiz materyal kullanılamaz, kullanıldığı taktirde yasal işlem başlatılır.
