İş sağlığı ve güvenliği, günümüzde yalnızca yasal bir zorunluluk olmaktan çıkmış, işletmeler için kurumsal sürdürülebilirliğin en kritik temel taşlarından biri haline gelmiştir. Çalışan sayısı arttıkça, riskler büyüdükçe ve üretim süreçleri çeşitlendikçe, işletmelerin güvenlik kültürünü sistematik bir yapıya oturtması gerekir. Bu noktada devreye giren en önemli mekanizmalardan biri de İSG Kuruludur.
Birçok işletme, kurulun ne anlama geldiğini bilse de, tam olarak hangi firmalarda zorunlu olduğunu, nasıl oluşturulması gerektiğini veya hangi sorumlulukları üstlenmesi gerektiğini yeterince bilmiyor. Özellikle mevzuatın sürekli güncellenmesi, karmaşık çalışan sayısı hesaplamaları, alt işveren–ana işveren ilişkileri gibi konular; işverenlerin net bilgiye ulaşmasını zorlaştırıyor.
Bu içerikte, İSG kurulunun ne olduğunu, hangi işletmelerde kurulması gerektiğini, kurulun görevlerini ve işletmelere sağladığı kurumsal faydaları açık ve mevzuata uygun şekilde ele alıyoruz. Ayrıca Yöntem Akademi olarak bu süreçlerde nasıl profesyonel destek sağladığımızı da aktarıyoruz.
İSG Kurulu, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik kapsamında, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarını planlayan, izleyen ve geliştiren resmî bir karar organıdır. Kurul; işyerindeki tüm İSG süreçlerinin koordinasyonundan, risklerin azaltılmasından ve çalışanların güvenli çalışma ortamına sahip olmasından doğrudan sorumludur.
Bu yapı, aslında işyerinin “güvenlik beyni” olarak görev yapar.
Kurulun temel amaçları şunlardır:
İşyerindeki riskleri tespit etmek ve önleyici tedbirler belirlemek
İSG eğitimlerini planlamak ve takibini yapmak
Acil durum süreçlerini değerlendirmek
İş kazası ve meslek hastalığı vakalarını analiz ederek düzeltici–önleyici faaliyetlere karar vermek
Yıllık çalışma planı ve yıllık değerlendirme raporlarını onaylamak
İşverenin İSG yükümlülüklerinin yerine getirilmesini takip etmek
Birçok rakip içerik, kurulun tanımını yalnızca “işveren + uzman + hekim bir araya gelir” şeklinde yüzeysel anlatıyor. Ancak kurulun gerçek fonksiyonu; İSG kültürünü stratejik olarak yöneten, karar defteri tutan, işveren adına süreçleri yönetme yetkisine sahip resmi bir mekanizma olmasıdır.
Bu nedenle doğru anlatım, yalnızca mevzuat bilgisi değil, işletme yönetimi bakış açısı da gerektirir.
İSG Kurulu, işyerindeki güvenlik yönetimini temsil eden, farklı birimlerden seçilmiş kişilerden oluşan resmi bir heyettir. Yönetmelik gereği kurulda bulunması zorunlu olan üyeler şunlardır:
Kurulun başkanıdır. Karar süreçlerinde son onay mercii konumundadır ve alınan tüm kararların uygulanmasından sorumludur.
İş güvenliği uzmanı, işyerindeki risklerin tespiti, kontrol tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulamaya yönelik öneriler geliştirilmesinde kurulun teknik rehberidir. Uzmanın kurul kararlarına teknik gerekçe sunma zorunluluğu vardır.
İşyeri hekimi, çalışan sağlığına ilişkin tüm değerlendirmelerden sorumludur. Sağlık gözetimi, işe giriş/periyodik muayeneler, meslek hastalığı şüphesi gibi konularda kurulun bilimsel karar kaynağıdır.
İşe giriş prosedürleri, eğitim planlaması, personel takibi ve çalışan temsilcilerinin belirlenmesi dahil birçok süreç bu birim üzerinden yürütüldüğü için kurulun aktif üyelerindendir.
Kurulda çalışanların sesi olma görevini üstlenir. İşyerindeki risklere dair sahadan gelen bilgiler bu temsilci üzerinden kurula yansır. Tehlike sınıfına göre birden fazla çalışan temsilcisi bulunabilir.
Acil durum planlarının uygulanması, tatbikatlar ve müdahale organizasyonlarında kurulun teknik destek unsurudur.
Büyük ölçekli işletmelerde veya çok tehlikeli iş kollarında kurul; mühendislik birimleri, kalite güvence sorumluları, çevre mühendisleri veya üretim yöneticilerinden temsilcilerle genişletilebilir.
Bu bölümdeki detaylandırma rakiplerden ayrışmamızı sağlar çünkü çoğu içerik sadece “işveren, uzman, hekim” deyip geçiyor. Biz ise kurulun gerçek operasyonel yapısını anlatarak kurumsal derinlik ve uzmanlık algısı oluşturuyoruz.
İSG Kurulu; çalışan sayısı, işyerinin tehlike sınıfı ve iş organizasyonu dikkate alınarak belirli firmalarda kurulması zorunlu hale getirilmiş resmi bir yapıdır. Yönetmelik gereği kurulun zorunlu olduğu işyerleri şu şekildedir:
Tehlike sınıfı ne olursa olsun; Az tehlikeli, tehlikeli veya çok tehlikeli fark etmeksizin, 50 çalışan ve üzeri tüm işyerlerinde İSG Kurulu oluşturulması zorunludur.
Aynı işverene ait olsa bile farklı adreslerdeki işyerleri ayrı değerlendirilir. Bu nedenle 50 çalışan sınırı her işyeri için ayrı ayrı hesaplanır.
Örnek:
Genel merkez 40 kişi
Şube 55 kişi
Bu durumda yalnızca şubede İSG Kurulu zorunludur.
Ana işveren 50 ve üzeri çalışanı varsa → Kurul zorunludur. Alt işveren çalışanları da bu sayıya dahil edilir.
Alt işverenin 50 ve üzeri çalışanı varsa → Alt işveren ayrıca kendi kurulunu oluşturmak zorundadır. (Aynı işyerinde birden fazla kurul olabilir.)
Ana işveren 50’nin altında, alt işveren 50’nin üzerinde ise → Alt işveren kurulu zorunludur.
OSGB’den hizmet almak kurul zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi kurulda yer almak zorundadır. Ancak kurulun kurulması, toplantıların yapılması ve kararların uygulanmasından işveren sorumludur.
Aynı yerleşke içerisinde birden fazla üretim hattı veya bina olsa bile tek kurul yeterlidir. Yeter ki hepsi aynı işyeri sicil numarası altında olsun.
Bu işyerlerinde kurul zorunlu olmasa da:
Çalışan temsilcisi
Destek elemanı
Risk değerlendirmesi
Acil durum planı
Eğitim planı gibi yükümlülükler aynen devam eder.
İSG Kurulu yalnızca kurulmuş olmak için var olan bir yapı değildir. Mevzuata göre belirli aralıklarla toplanmak, kararları tutanak altına almak ve alınan tedbirlerin uygulanmasını sağlamak zorundadır.
Toplantı periyotları işyerinin tehlike sınıfına göre değişir:
Maden, inşaat, metal, enerji gibi risk seviyesi yüksek işyerlerinde kurul toplantısı aylık olarak yapılmalıdır. Her toplantı sonrası kararlar aynı gün imza altına alınır.
Makine üretimi, depo–lojistik, mobilya, orta ölçekli imalat gibi işletmelerde kurul iki ayda bir toplanır. Özellikle iş kazası sayısı ve ramak kala kayıtları toplantı gündeminin en önemli maddesidir.
Ofis, AVM mağazaları, eğitim kurumları gibi risk seviyesi düşük işletmelerde toplantılar üç aylık periyotlarla yapılmalıdır.
Aşağıdaki durumlarda kurul, belirlenen periyot beklenmeden acil toplantıya çağrılmalıdır:
İş kazası meydana gelmesi
Meslek hastalığı şüphesi
Risk değerlendirmesinde kritik bir bulgu çıkması
Tehlikeli olay / ramak kala vakaları
İşyerinde ciddi teknik arıza veya acil durum yaşanması.
Her kurul toplantısı için “İSG Kurulu Toplantı Tutanağı” düzenlenmeli ve şu bilgileri içermelidir:
Toplantı tarihi ve saati
Katılımcı listesi
Gündem maddeleri
Alınan kararlar
Uygulama sorumluları ve süreler
Bir sonraki toplantı tarihi
Tutanaklar en az 5 yıl saklanmalıdır. İş müfettişleri denetimlerde ilk olarak bu kayıtları talep eder.
İSG Kurulu, işyerindeki tüm iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerini planlayan, denetleyen ve sürekli iyileştirmeyi sağlayan üst karar mekanizmasıdır. Kurulun görevleri yalnızca kâğıt üzerinde kalmamalı; işletmenin günlük işleyişine doğrudan etki edecek şekilde uygulanmalıdır.
Yönetmelik kapsamında kurulun temel görev ve sorumlulukları şunlardır:
Kurul, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin raporlarını dikkate alarak riskleri analiz eder ve gerekli önlemleri belirler. Bu önlemler; makine ekipmanı iyileştirmeleri, kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı, proses düzenlemeleri veya mühendislik kontrolleri olabilir.
İşyerinin tüm İSG faaliyetleri yıllık bir plan çerçevesinde yürütülür. Bu planda:
Eğitim takvimleri
Tatbikat tarihleri
Sağlık gözetimi süreçleri
Ölçüm–analiz periyotları
Denetim programları yer alır.
Bu planın hazırlanması ve resmen onaylanması kurulun yükümlülüğüdür.
Yıl sonunda işyerindeki tüm İSG faaliyetleri “yıllık değerlendirme raporu” ile analiz edilir. Bu rapor iş müfettişleri tarafından özellikle istenir ve mevzuata göre hazırlanması şarttır. Raporun eksikliği veya hatalı olması, doğrudan işverenin sorumluluğundadır.
Her iş kazası kurula bildirilir. Kurul şu görevleri yerine getirir:
Kazanın nedenlerini araştırır
Kök neden analizi (Root Cause Analysis) yapar
Tekrarlanmaması için düzeltici–önleyici faaliyetler planlar
Sorumluları ve uygulama tarihlerini belirler
Kurul; iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve insan kaynakları birimi ile koordineli şekilde eğitim ihtiyaçlarını belirler.
Eğitimlerin:
Zamanlaması
İçeriği
Süresi
Katılımcı listeleri kurul tarafından resmî karara bağlanır ve takip edilir.
Yangın planı, tahliye planı, ekip eğitimleri ve tatbikatların düzenli yapılması kurulun sorumluluğundadır. Acil durum ekipleri (söndürme, kurtarma, ilkyardım) görevlendirmeleri kurul tarafından onaylanır.
Kurul, işveren vekiline; gerekli ekipman, ölçüm, iyileştirme ve eğitim bütçeleri konusunda öneride bulunur. Böylece işyerinin güvenlik seviyesinin artırılması için gerekli yatırımlar planlanır.
Kurul kararlarının uygulanıp uygulanmadığı periyodik olarak izlenir ve değerlendirilir. Bu mekanizma işletmenin “İSG kültürünün sürekliliğini” sağlar.
Üretim hattına yeni ekipman girdiğinde veya proses değiştiğinde kurul riskleri yeniden değerlendirir.
İSG Kurulu oluşturmak, yalnızca bir bürokratik süreç değildir; mevzuatta açık şekilde tanımlanan bir zorunluluktur. Kurul kurmayan veya toplantılarını mevzuata uygun yapmayan işyerleri; denetimler, iş kazaları ve hukuki süreçlerde ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalır.
Cezalar hem idari para cezası, hem de hukuki sorumluluk olarak iki başlıkta ortaya çıkar.
6331 sayılı kanuna göre işverene uygulanacak yaptırımlar şöyle özetlenebilir:
Kurul kurmamak veya eksik kurmak → idari para cezası uygulanır.
Uzman ve hekimin kurulda yer almaması → ayrıca cezai işlem gerektirir.
Toplantıları mevzuat periyotlarında yapmamak → ceza kapsamına girer.
Not: Cezalar her yıl güncellenir ve işyerinin tehlike sınıfına göre ağırlaşabilir.
Toplantı periyotlarına uymamak, tutanakların tutulmaması veya eksik imza olması; denetimlerde doğrudan kusur olarak değerlendirilir.
Bu durumda işveren:
Toplantı yapmadığı her dönem için cezai sorumluluk taşır
Eksik tutanak nedeniyle idari para cezası ile karşılaşabilir
Soruşturmalarda “güvenlik yönetimi sağlanmadı” gerekçesi ile ağır sorumluluk altında kalır
Bir iş kazası meydana geldiğinde, müfettişler ilk olarak üç şeyi inceler:
İSG Kurulunun oluşturulup oluşturulmadığı
Toplantıların düzenli yapılıp yapılmadığı
Kurul kararlarının uygulanıp uygulanmadığı
Eğer kurul yoksa veya aktif değilse, işveren şu risklerle karşılaşır:
Tazminat davalarında ağır kusurlu sayılabilir
Ceza davalarında “taksirle yaralama / ölüm” suçlamaları gündeme gelebilir
SGK tarafından rücu davası açılabilir
İşyerinin faaliyetleri geçici olarak durdurulabilir
Kurul zorunluluğu alt işverenlerde de geçerlidir. Kurulun eksikliği halinde hem alt işveren hem de ana işveren sorumlu tutulabilir.
Örneğin:
Ana işveren kurul kurmamış → Ana işveren ceza alır
Alt işveren çalışanları dahil edilmemiş → Ana işveren ceza alır
Alt işveren 50 kişi üzerinde olup kurul kurmamış → Alt işveren ceza alır
İSG Kurulunun varlığı tek başına yeterli değildir. Kurulun etkin çalışmaması, toplantıların yalnızca formalite gereği yapılması veya kararların uygulanmaması; iş kazaları, cezalar ve denetimlerde ciddi sorunlara yol açar. İşverenler çoğu zaman bu hataları fark etmez ve riskler büyür.
İşte işletmelerde en sık karşılaşılan kritik hatalar:
Bazı işyerlerinde kurul toplantıları yalnızca defteri imzalayıp kapatmak için yapılır. Bu, kurulun gerçek işlevini tamamen yok eden en büyük hatadır.
Gerçekte toplantılar; risk değerlendirmesinin güncellenmesi, yıllık planın uygulanması, iş kazası analizleri gibi somut kararların alındığı bir süreçtir.
Birçok işletmede risk değerlendirmesi ayrı bir evrak gibi hazırlanır, kurula sunulmaz.
Oysa mevzuata göre risk değerlendirmesinin:
Tartışılması
Güncellenmesi
Onaylanması kurulun asli görevidir.
Bu madde, denetimlerde en sık tespit edilen eksikliklerden biridir.
Kurul toplantılarında çalışan temsilcisi yalnızca “bulunan kişi” olarak görülür. Ancak temsilcinin sahadaki tecrübeleri, tehlike algıları ve çalışanların talepleri kurulun en değerli verileridir.
Bu görüşler kayda alınmadığında kurul kararları eksik kalır.
Yangın, deprem, tahliye, ilk yardım gibi kritik süreçler genelde yalnızca yılda bir kez hatırlanır. Kurulun bu konuları düzenli aralıklarla değerlendirmesi gerekir:
Ekiplerin güncelliği
Tatbikatların yapılma durumu
Acil müdahale ekipmanlarının kontrolü
Bu başlıkların eksikliği ciddi cezalara yol açabilir.
İş kazasından hemen sonra geçmişe dönük “kim neyi ihmal etti?” şeklinde yüzeysel değerlendirmeler yapılır.
Ancak profesyonel yaklaşım “kök neden analizi”dir:
Teknik neden
Davranışsal neden
Yönetimsel neden
Organizasyonel eksiklikler
Kurul analiz etmediği sürece kazalar tekrarlamaya devam eder.
Belki de en kritik hata: Toplantılarda alınan kararlar yazılır ancak takip edilmez. Sonraki toplantıda “geçen ay alınan kararlar ne oldu?” sorusu sorulmaz.
Bu durum hem İSG kültürünü zayıflatır hem de iş kazası sonrası ağır sorumluluk doğurur.
Birçok işyerinde tutanak:
Eksik doldurulur
İmzasız kalır
Gündem maddeleri net yazılmaz
Kararlar belirsiz bırakılır
Bu durumda tutanak hükümsüzdür ve denetimlerde geçerli sayılmaz.
İSG Kurulu işveren vekilinin başkanlığında yürütülen bir organdır. Üst yönetim sürece dahil olmazsa:
Kararlar uygulanmaz
Bütçe çıkarılamaz
İSG kültürü gelişmez
Bu eksiklik, kurulu tamamen işlevsiz hale getirir.
İş sağlığı ve güvenliği süreçlerinde en kritik mekanizmalardan biri olan İSG Kurulunun doğru şekilde oluşturulması, düzenli toplanması ve alınan kararların uygulanması; işletmeler için hem yasal zorunluluk hem de iş kazalarını önlemenin temel yöntemidir. Ancak birçok firma bu süreci kendi içinde yürütmekte zorlanır ve çoğu zaman kurulun gerçek anlamda etkin çalışması mümkün olmaz.
Tam da bu noktada Yöntem Akademi olarak devreye giriyoruz. Uzman ekibimizle, İSG Kurulu süreçlerini işletmenizin günlük işleyişine entegre eden, yasal uyumluluğu sağlayan ve riskleri minimuma indiren kapsamlı bir destek sunuyoruz.
İşyerinin tehlike sınıfı, çalışan sayısı ve organizasyon yapısına göre kurul kadrosu doğru şekilde oluşturulur. Eksik üye, hatalı çalışan sayısı hesaplaması veya alt–ana işveren ilişkilerinde mevzuat uyumsuzluğu gibi riskler ortadan kaldırılır.
Uzmanlarımız toplantı gündemini oluşturur, gerekli teknik hazırlıkları yapar ve kurulun işlevsel şekilde çalışmasını sağlar.
Toplantılarda şu süreçleri profesyonel olarak yürütürüz:
Gündem maddelerinin belirlenmesi
Geçmiş kararların takibi
Yeni risklerin değerlendirilmesi
Çalışan temsilcisi ve insan kaynakları koordinasyonu
Tutanakların mevzuata uygun şekilde hazırlanması
Böylece toplantılar yalnızca “imza atılan” süreç olmaktan çıkar, gerçek bir karar mekanizmasına dönüşür.
Birçok işletmede eksik veya hatalı düzenlenen yıllık plan ve raporlar, denetimlerde ilk bulunan eksikliklerdir.
Yöntem Akademi olarak:
Yıllık çalışma planını hazırlarız
Eğitim ve tatbikat takvimini oluştururuz
Sağlık gözetimi planlamasını yaparız
Yıl sonu değerlendirme raporunu oluştururuz
Bu raporlar müfettiş denetimlerinde doğrudan referans alınır.
Bir iş kazası meydana geldiğinde yalnızca “form doldurmak” yeterli değildir.
Biz kök neden analizini yaparak:
Teknik sebepleri
Yönetimsel eksiklikleri
Davranışsal faktörleri detaylı olarak inceler, tekrarını önleyecek somut faaliyet planı oluştururuz.
Yangın, deprem, tahliye ve ilk yardım ekiplerinin görevlendirilmesi, tatbikatların planlanması ve ekipman kontrolleri uzmanlarımız tarafından yürütülür. Kurul bu planı yalnızca onaylar; tüm teknik süreç profesyonel olarak tarafımızdan yönetilir.
Alınan kararların takibi kurulun etkinliğini belirleyen en önemli noktadır.
Yöntem Akademi olarak:
Sorumlu kişileri belirler
Uygulama sürecini izler
Bir sonraki toplantıda raporlama yapar
Eksiklerin tamamlanmasını sağlar
Bu sayede İSG Kurulu, işletmeniz için “aktif bir yönetim aracı” haline gelir.
Yöntem Akademi olarak sunduğumuz hizmetler; yalnızca kurulu toplamak değil, tüm işyerinin İSG sistemini uçtan uca yönetmeyi kapsar.
Bu paket içinde:
Kurul oluşumu
Toplantı yönetimi
Plan–rapor hazırlığı
Eğitim planlaması
Acil durum süreçleri
Denetim hazırlığı tamamen profesyonel şekilde yürütülür.
İSG Kurulu; işyerinin yalnızca yasal bir yükümlülüğü değil, aynı zamanda üretimin sürdürülebilirliği ve çalışan güvenliği için en kritik yönetim mekanizmalarından biridir. Doğru şekilde oluşturulmayan, periyodik olarak toplanmayan veya kararları uygulanmayan bir kurul, işletme için ciddi hukuki ve mali risklere yol açabilir.
Yöntem Akademi olarak, her sektörden işletmeye tam uyumlu, profesyonel ve etkin İSG Kurulu yönetimi sağlıyoruz. Uzman kadromuzla; kurulun oluşturulmasından toplantıların yürütülmesine, yıllık planların hazırlanmasından kazaların analizine kadar tüm süreçleri eksiksiz şekilde yönetiyoruz.
İşyeriniz için yasal uyumluluğu sağlamak ve güvenlik seviyenizi profesyonel olarak yükseltmek istersen, ekibimiz her zaman yanında.
50 çalışan altında İSG Kurulu zorunlu mu?
Hayır, 50 çalışan altında İSG Kurulu zorunlu değildir. Ancak risk değerlendirmesi, çalışan temsilcisi, acil durum ekipleri, eğitimler ve sağlık gözetimi gibi yükümlülükler aynen devam eder. Bu nedenle birçok işletme kurul olmasa bile profesyonel destek alır.
Alt işveren–ana işveren ilişkilerinde kurul nasıl oluşturulur?
Ana işverenin çalışan sayısı 50 ve üzeriyse → Ana işveren kurulu zorunludur.
Alt işverenin çalışan sayısı 50 ve üzeriyse → Alt işveren ayrıca kendi kurulunu oluşturur.
Her iki taraf da 50 üzerinde ise → İşyerinde birden fazla kurul bulunabilir.
İSG Kurulu toplantıları online yapılabilir mi?
Evet, gerekli durumlarda online olarak yapılabilir. Ancak toplantı tutanağı yine de eksiksiz hazırlanmalı, tüm üyelerin onayı alınmalıdır.
Toplantı tutanakları ne kadar süre saklanmalıdır?
Tutanaklar en az 5 yıl saklanmalıdır. İş kazası soruşturmalarında veya müfettiş denetimlerinde doğrudan istenen evraklardır.
Kurul kararlarını kim uygular?
Kurul kararlarını uygulamak işverenin sorumluluğundadır. Uzman, hekim ve kurul üyeleri teknik öneriler sunar; ancak kararların hayata geçirilmesi yönetimin yükümlülüğüdür.
Üst yönetimin toplantıya katılmaması sorun olur mu?
Evet. Kurul başkanı işveren veya vekilidir. Katılmazsa kurul karar alamaz, tutanak geçersiz sayılabilir.
© 2023 Yöntem Akademi. Tüm Hakları Saklıdır. İzinsiz materyal kullanılamaz, kullanıldığı taktirde yasal işlem başlatılır.
